Met enige regelmaat lichten we een diagnostisch onderwerp toe waarmee u in de huisartsenpraktijk te maken heeft. Dit keer: calprotectine in feces, belangrijk voor de diagnostiek van inflammatoire darmziekten (IBD).
Calprotectine is een eiwit dat wordt gemaakt door monocyten, neutrofiele granulocyten en epitheel (m.u.v. huid-epitheel). Wanneer deze cellen van het immuunsysteem geactiveerd worden, bijvoorbeeld bij een ontsteking, wordt dit eiwit uitgescheiden.
Calprotectine heeft een anti-microbiële werking. Bij een ontsteking van de darm (bijvoorbeeld door een infectie of auto-immuunziekte) zijn er hoge concentraties calprotectine in feces. Die zijn gecorreleerd aan de hoeveelheid granulocyten die naar het darm-lumen gemigreerd zijn. Calprotectine is resistent tegen degradatie door proteolytische enzymen en daardoor heel stabiel.
De bepaling van calprotectine in feces kan bijdragen in de primaire diagnostiek van inflammatoire darmziekten (IBD). Bijvoorbeeld in onderscheid met prikkelbare darm syndroom (IBS), maar ook in de monitoring van de ziekteactiviteit bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.
Voor primaire diagnostiek bij IBD wordt bij volwassen een sensitiviteit van 93% gevonden en een specificiteit van 96%. Bij kinderen ligt dat iets lager, respectievelijk 92% en 76%. Voor predictie van een relapse liggen sensitiviteit en specificiteit aanzienlijk lager (respectievelijk 78% en 73%), maar hoger dan bijvoorbeeld CRP en BSE.
Een verhoogd calprotectine wordt ook gevonden in feces van patiënten met infectieuze diarree. Bij gebruik van NSAID’s of als er alleen in het colon sprake is van inflammatie, kan het calprotectine minder of niet verhoogd zijn.
De kracht van de bepaling ligt met name in het uitsluiten van IBD in onderscheid van IBS, wanneer het calprotectine niet verhoogd is. Wordt bij een vermoeden op IBD een verhoogd calprotectine in feces gemeten, dan kan de patiënt binnen het Rijnstate Crohn en Colitis Centrum met voorrang op de polikliniek terecht. De maximale wachttijd is dan zeven dagen (zie: www.rijnstate.nl/crohn)
Calprotectine kunnen we betrouwbaar bepalen in een kleine hoeveelheid (random verkregen) feces: < 1 gram is al voldoende. Deze test heeft een cut-off van 50 μg/g feces. Daarboven wordt de concentratie calprotectine als verhoogd beschouwd. De bepaling van calprotectine in feces wordt minimaal twee keer week ingezet. De doorlooptijd is vijf werkdagen.
De patiënt kan de feces in een daarvoor bestemde fecescontainer afgeven. Deze container moet voorzien zijn van naam, geboortedatum, BSN-nummer en afnamedatum. De patiënt kan de fecescontainer samen met een compleet ingevuld aanvraagformulier in een verzendetui afgeven op een van de volgende locaties van ZekerWeten:
• Rijnstate Arnhem: route 42 (laboratorium)
• Rijnstate Arnhem-Zuid: route 17 (bloedafname)
• Rijnstate Zevenaar: bij de receptie
• Rijnstate Velp: begane grond (receptie)
Het persoonlijk afgeven van de feces heeft onze voorkeur. Daarnaast kan de patiënt de materialen ook inleveren bij een van de bloedafnamelocaties in de regio. Het is tot slot ook mogelijk dat de patiënt het verzendetui per reguliere post verzendt.
Mocht u nog aanvullende vragen hebben, dan kunt u contact opnemen met:
Dr. Ellen van Lochem, medisch immunoloog
Medisch Microbiologisch en Immunologisch Laboratorium
Rijnstate, Locatie Velp
Tel. 088-0055455
Mail: microbiologie@rijnstate.nl
